Boekbespreking Egalus (kinderboekenweek Gi-ga-groen)

06 oktober 2022

Mijn ontmoeting met het boek

Elk jaar geef ik mezelf het prentenboek van de kinderboekenweek cadeau. Ik hou van mooie prenten en kinderverhalen. Dus ook dit jaar ga ik opgetogen naar de boekenwinkel. Ik moet het even navragen, want ik zie het boek niet zo snel liggen. Inderdaad, het ligt ergens achterin op een stapel.

Ik zie de kleur en mijn hersenen geven een seintje af dat de kleur niet klopt. Het kinderboekenweekthema is Gi-ga-groen. Dit is NIET groen! Dit is fluoriserend oranje/roze (neon)! Ja, er is een boom te zien, een egel en vogels. Maar groen??? Nope. Oké.....Ik twijfel of ik het boek zal kopen. Maar omdat ik dit al jaarlijks doe, ga ik ervoor.

Eerst kijken en luisteren, pas aan het eind je mening geven

Thuis ga ik er eens rustig voor zitten. Het formaat is groter van alle andere boeken die ik in de kast heb staan. De kleur doet me nog steeds wat schel aan, maar ik zet mijn eigen emoties even aan de kant en doe ik wat ik mijn leerlingen en schoolteams aanleer: eerst kijken en luisteren, pas aan het eind je mening geven. Bij dit prentenboek heb ik mezelf meerdere keren moeten bijsturen. Ik neem je mee in mijn gedachtegang, zodat je mijn innerlijke spraak kunt volgen.

Van voorkant naar binnenkant van het boek

Egalus als titel, gaat het over dat egeltje? Er wandelt een egeltje met een oranje veiligheidshesje aan en een 3-tand. Huh? Zo'n Neptunus ding???? Een pech-onder-weghesje???

Ik roep mezelf tot de orde om niet mijn eigen belevingswereld in te brengen, maar om blanco naar het boek te blijven kijken en luisteren. Nog een keer de titel: Egalus? Zijn naam? Ik ben benieuwd!

Dus daar ga ik. Van een fluoriserende voorkant, naar een groot contrast in kleuren: koud blauwe bomen met fluoriserende oranje/roze vogels. Ik denk niet dat een verfwinkel dit zou aanbevelen in een interieur, maar het is wel gewaagd in een prentenboek, omdat de kleuren niet in harmonie zijn, maar juist maximaal complementair.

Het verhaal en de prenten

Ik maan mijzelf om met mijn gedachten bij het verhaal te zijn.

Het verhaal begint dat het buiten koud is, maar de kleur is wel fluoriserend. Ik moet echt 3x kijken, want hoe zie je dat het koud is, behalve een kleine rookpluim uit de schoorsteen? De kleuren van de sjaal en muts blijken in dezelfde kleuren als de achtergrond, waardoor ze niet goed opvallen. De details zijn klein, dus het is echt een boek voor naast elkaar op de bank of in de kleine groep. Want in de grote groep zouden leerlingen de details niet goed kunnen zien. Oh, ik schiet makkelijk in de rol van juf, terwijl ik eerst lezer wil zijn.

Terug naar de tekst. Een egeltje vraagt aan zijn opa over de tijd van vroeger, waarin iedereen snel ging, de sjeestijd. Een tijd die wordt afgebeeld door middel van de koude blauwe achtergrondkleur. Pas dan valt me op dat de afbeelding een echte natuurfoto is met een blauw filter erover en dat de figuurtjes er een soort opgeplakt/opgedrukt zitten.

Ik blader snel even heen en terug en zie hoe de achtergrond bestaat uit prachtige natuurfoto's met ingetekend vuilnis. En dat dáároverheen een zeer sterk filter is gelegd. Als amateurfotograaf vind ik het heel gaaf! Apart vind ik de techniek dat de dierenfiguren die er bijna opgeplakt lijken te zijn. Het creëert een heel vreemd dieptegevoel. Kunstig is het in elk geval wel.

Maar.....terug naar het verhaal. Alle dieren rennend naar de ene kant, terwijl een egel rustig de andere kant op loopt en de rommel opruimt uit allerlei natuurgebieden. Niemand van de dieren lijkt de rommel te zien of lijkt het erg te vinden en niemand dus meehelpt, ze hebben andere doelen. Totdat Egalus een soort burn-out krijgt. Oh, zielig....

De afbeelding van het bos is dan 2x over elkaar heen afgedrukt, met een lichte verschuiving. 1x in het koude blauw, en 1x in het fluoriserende oranje/roze. Een hele fascinerende kleurencombinatie. De prenten leiden me af van het verhaal, maar ik zit er al snel weer in.

De dieren helpen de egel. Vervolgens gaat de egel een winterslaap in en ondertussen zorgen de dieren ervoor dat het bos weer school wordt gemaakt. Ze nemen dus nu wel hun verantwoordelijkheid en hebben blijkbaar door hoeveel de egel eigenlijk deed.

Als de egel dan wakker wordt is het bos geweldig mooi. Hij krijgt een gouden hark en hij wordt beschermheer van het bos. Oh, dus geen Neptunushaak, maar een hark. Ik moet even lachen dat het een woordenschatdingetje is.

En de achtergrond? Die is weer fluoriserend. Het verhaal komt daarna weer terug in het heden. Het wordt lente en de egelfamilie gaat naar buiten in het prachtige schone bos.

Het thema van de kinderboekenweek 2022 en Egalus

Het thema van de kinderboekenweek is Gi-ga-groen. Over dieren en natuur ontdekken met allerlei weetjes en avontuur.

Als ik dan kijk naar Egalus, dan gaat het zeker over de natuur. Maar eigenlijk juist dat de natuur vervuild raakt. En de moraal van het verhaal is dat niet 1 iemand dat hoeft schoon te maken, maar dat we allemaal verantwoordelijk zijn om het met elkaar schoon te maken en de houden.

Egalus en Sterk BEGRIP

Bij Sterk BEGRIP hangen tekstverbanden logisch met elkaar samen. De kernvragen zijn:

Wie heeft welk probleem en waarom?
Hoe lossen ze het op?
Wie heeft welke mening en emotie?

Een snelle en korte versie van het boek:

In Sjeestijd is de wens van iedereen om sneller en mooier, beter, enz. te willen. Behalve Egalus die rustig aandoet en geniet.
Er is een probleem: al die rommel. Met als gevolg dat Egaulus een probleem krijgt, want hij raakt uitgeput van het rommel opruimen. De oorzaak is dat de dieren zoveel rommel achterlaten in de natuur.
De oplossing is dat alle andere dieren hem helpen en gaan schoonmaken.
Ondertussen spelen er allerlei emoties mee, zoals de dieren die geschrokken zijn over hoe het met Egalus gaat en hoe gelukkig de egels zich voelen aan het eind in de schone wereld.

Moeilijkheidsgraad

Dit prentenboek heeft, ondanks dat er weinig tekst is, een hoge moeilijkheidsgraad door:

milieuvervuiling is een moeilijk thema. In het echt gaan dieren dood van milieuvervuiling.
het gebruik van een flashback. Dus de tijdslijn is ingewikkeld met winterslapen, seizoenen, de sjeestijd.
het gebruik van verschillende locaties.
de complementaire kleuren die ook nog een betekenis hebben, zonder dat er groen gebruikt wordt.
het gebruik van echte natuurfoto's met filters erover en dan kleine ingetekende vormen, terwijl die rommel juist de kern van het probleem is.
er zijn veel tegenstellingen en ontkenningen (wat overigens zeer goed is om aan te bieden!).
er worden veel moeilijke woorden gebruikt (ik ben voorstander van woordenschat uitbreiding door voorlezen!).

Doorpraten met leerlingen

Heerlijke vragen om met leerlingen over door te praten, maar wat niet in het boek wordt behandeld:

Wie heeft het vuil achter gelaten?
Waarom zouden ze dat doen?
Waarom greep niemand in?
Hoe kan je iets onder de aandacht brengen als iedereen niet oplet, maar dat het wel belangrijk is dat er iets aan gedaan wordt?
Waar zou Egalus het overige vuilnis heen hebben gebracht? Want in het prentenboek staan wel een aantal gevonden flesjes met een bloem of veer erin.
Hoe houden ze het nu schoon? (Prullenbakken? Vuilnis mee naar huis nemen? Andere opties?)

Praktisch in de klas

Zoals ik al schreef, vind ik het boek veel details hebben, die in de eerste oogopslag niet opvallen. Dus even snel het boek in de klas laten zien, vind ik minder effectief. Maar in de kleine groep kan dit boek heel goed worden voorgelezen.

Door de moeilijke tijdsindeling en kleurgebruik vind ik het boek vooral voor de oudere kleuters geschikt. Wat niet wegneemt dat jongere leerlingen en groep 3 dit boek ook prima aangeboden kunnen krijgen.

Extra lestips

Samen met de kinderen ook vuilprikken. Dan wordt de omgeving van de school weer mooi schoon.
Een tekening of brief maken voor de burgemeester met tips om de omgeving mooi schoon te houden.

Eindconclusie

Dit prentenboek is écht anders dan anders. Het is kunst, maar ik ben er zelf nog niet over uit of ik het mooi vind. Maar het heeft wel een interessant en uiterst relevant thema.

Alles in mij zegt dat het niet klopt qua kleine details die bijna wegvallen door het heftige kleurgebruik. En toch.....door de kleuren trekt het de aandacht om goed te kijken. Een boek wat in elk geval gespreksstof oplevert.