De kracht van een groot didactisch repertoire (casus)

"Kun jij de ontwikkeling op gang krijgen? Het zou zo fijn voor hem (of haar) zijn als het lukt om meer te begrijpen en zich te kunnen uiten."

Leerlingen op de rand van onderwijs en zorg

Geregeld krijg ik deze vraag te horen van ouders of scholen. Het gaat dan om leerlingen op de rand van onderwijs en zorg, waarbij ik een andere insteek neem dan ik leerkrachten, IB, orthopedagogen, kinderpsychologen en HB-specialisten zie doen. 

Het gaat om leerlingen/cliënten met een meervoudige diagnose van speciaal onderwijs tot regulier VO onderwijs, maar ook in begeleid wonen en werken. 

Combinaties tussen hoogbegaafd, adhd, autisme, Downsyndroom, TOS, selectief mutisme, paniekaanvallen, faalangst met black-outs, stotteren, dyslexie, eetproblematiek, moeite met executieve functies, moeite met grenzen aangeven, moeite met het begrijpend lezen. 

Mijn zweetlessen

Van te voren weet ik nooit of het me gaat lukken, het is altijd 3x spannend, mijn zogenaamde zweetlessen. En tegelijkertijd denk ik: Het zal me toch wat dat het niet haalbaar is. Het moet toch lukken, de vraag is alleen: Waar zit de ingang bij deze leerling/cliënt?

De kracht van een groot didactisch repertoire

Ik ben dus altijd aan het onderzoeken en zo'n 5x uitproberen om leerlingen in de flow te brengen, waarbij ik leun op een enorm groot didactisch en pedagogisch repertoire. Lekker flexibel inzetten, nooit hetzelfde, maar onderwijs op maat. En daar ligt de kracht van het in de flow brengen.

Casus 'out-of-the-box leren praten'

Vandaag had ik het voorrecht om een jong volwassene te begeleiden die vrijwel communicatie-arm is en een verstandelijke beperking heeft (geen spraak, geen gebaren, alleen oogbewegingen, mimiek en wat losse klanken waar niets van gemaakt kan worden, al begrijpt hij wel eenvoudige picto's en opdrachten). Ook vertoont hij weinig kopieergedrag. Tot nu toen was het op school en via logopedie niet gelukt om hem te laten communiceren.

Ik heb de afgelopen weken out-of-the-box interventies uitgeprobeerd om te kijken waar hij op reageert (woordbeeld, picto's, woordgebaren, letterkaartjes, plaatjes, spelletjes, mondbeeld, klankgebaren, spraakapps, apps voor afasie, eerst communiceren dan iets lekkers eten, vragen stellen, werkpictogrammenkaartjes). 

Ik vier elke kleine vordering uitbundig met hem, terwijl ik ook gerust zeg: "Nee, zo niet, het moet zo....." om de lat omhoog te leggen, echt doelen bereiken alsof hij geen enkele beperking heeft en ontwikkeling de normaalste zaak van de wereld is. Hij is niet zielig, hij heeft wat te leren en ik zie het als uitdaging om te onderzoeken waar de kansen liggen.

Het bleek een combinatie te zijn waarbij geschreven taal een hele grote factor bleek. Bij een leerling met een verstandelijke beperking is dat vaak niet het eerste waar je aan zou denken. Het is echt out-of-the-box, dus anders dan op de opleiding is geleerd, anders dan je zou verwachten, anders dan in handleidingen staat.

Bij het onderzoeken en uitproberen bleef overigens alles gericht op het communicatieproces en vooral samen veel lol hebben. Komisch was een lotto waarbij hij heel erg moest lachen bij de plaatjes van koekiemonster die alle koekjes op at. 

Het awe-moment

Awe is het overweldigende gevoel waarbij je je enorm verwondert. Je staat erbij en je kijkt ernaar!

Vandaag was het zover! Het moment dat hij zich realiseerde dat hij bewust kon praten. De app Talkies was daarbij een hulpmiddel. Ik zag echt het kwartje vallen. 

Vergelijk het met het moment dat iemand bewust bekwaam aan het worden is. Net als bij een baby die ineens zijn hand of voet ontdekt, een dreumes die voor het eerst gaat staan of een kind wat ineens zonder zijwieltjes kan fietsen. 

De verwondering over zijn eigen kunnen was zo mooi om te zien! Hij zei ineens allerlei delen van woorden. En blij dat hij was, ook trots rond kijkend of iemand had gezien waar hij mee bezig was. 

Ik kon alleen maar denken: "Wow, het lukt!!!! Hij krijgt grip op zijn spraakontwikkeling."

De omgeving gaat meedoen!

Uiteraard doe ik aan overdracht naar ouders en begeleiders/leerkrachten. Ik vertel mijn instructie, de fouten-analyse, mijn interventies en het effect waar ik enthousiast over ben. Het grappige is dat de omgeving van de leerling aangestoken wordt om ook te denken in mogelijkheden om die ontwikkeling verder aan te zwengelen. En dat is soms nog creatiever dan ik zelf kan bedenken. 

Dus blijkbaar is het uitzoeken van de gebruiksaanwijzing van de leerling die primair gericht is op het vergroten van kennis, inzicht, vaardigheden en het begrip, de crux om de omgeving mee te laten doen. Gedrag rolt dan vanzelf wel mee. 

Denk ook out-of-the-box

Durf eens buiten de gebaande kaders te denken, zet een heel scala aan interventies in en probeer het eens op een andere manier dan je hebt geleerd op de opleiding (PABO, RT, logopedie, orthopedagogiek) of tegen komt in de methodes. Wees creatief om onderwijs op maat te geven. Rek die ontwikkeling op, net een stapje verder dan iedereen zou verwachten!

Leerlingen zijn niet zielig, stel eisen, haal doelen. Maakt niet uit op welk werk-denkniveau dat is! En deel de gebruiksaanwijzing met elkaar. Het is zo kicken om een leerlingen van wie niemand het had verwacht boven verwachting te zien ontwikkelen.

Vergroot ook je didactisch en pedagogisch repertoire

Heb je behoefte om je didactisch en pedagogisch repertoire te vergroten om uit te zoeken hoe jouw leerlingen/zoon/dochter in de flow komt? Mail dan naar contact@onderwijs2go.nl. Want ik denk graag met je mee en geef je aanwijzingen wat je allemaal kunt doen.