De kracht van verhalend ontwerpen bij begrijpend lezen
De kracht van verhalend ontwerpen bij begrijpend lezen
“Nooit had ik bedacht om te gaan begrijpend lezen aan de hand van InsideOut, Hunted of The Masked Singer. Deze professional challenge heeft mijn ogen daarin geopend en laten zien dat dat wél gewoon kan en dat het leren daardoor, zowel voor mij als leerkracht als voor mijn leerlingen, een stuk leuker wordt!” Anne-Marije
In dit artikel:
- Waarom zou je verhalend ontwerpen gebruiken bij begrijpend lezen?
- Wat is de kracht van verhalend ontwerp bij begrijpend lezen?
- Hoe kan je verhalend ontwerpen opzetten?
- Weinig tijd om zelf een verhalend ontwerp in elkaar te zetten? Onderwijs2Go gaat het succes vieren!
Waarom zou je verhalend ontwerpen gebruiken bij begrijpend lezen?
Vijf studenten hebben hun professional challenge bij mij gedaan. Ze hebben zelf geen fijne herinneringen aan begrijpend lezen. En ze zien dat leerlingen nog steeds tegen dezelfde dingen aanlopen als zij deden en daar willen ze wat aan doen.
Uit de literatuur onder andere Ros et al (2021), Koeven. E.v. en A. Smits (2020) komt duidelijk naar voren dat leerlingen zich beter ontwikkelen op het gebied van begrijpend lezen als het lezen is ingebed in een thema. Rijke context zijn er niet zomaar. Een van de vormen waardoor je een rijke context kunt maken is via verhalend ontwerpen. Het helpt leerlingen om te lezen vanuit leesdoelen.
Van nov 2020-jan 2021 hebben deze 5 studenten rijke verhalend ontwerpen gemaakt om leerlingen mee te kunnen nemen in het lezen en begrijpen van teksten. Hun enorme ontwikkeling was zo inspirerend om te zien, dat dit waardevol is voor elke leerkracht om mee te maken. Ze hebben zich ontwikkeld in leesmotivatie en leesvaardigheid door verhalend ontwerpen en goed tekstinzicht geven.
Isa verwoordt het heel mooi: “Ik heb geleerd hoe ik op een andere, innovatieve manier begrijpend lezen kan onderwijzen”
Wat is de kracht van verhalend ontwerp bij begrijpend lezen?
Of het nu boeken, films of games zijn, er zit een enorme zuigende werking in verhalen. Het levert bij leerlingen een intrinsieke motivatie op.
Intrinsieke leesmotivatie is:
- nieuwsgierigheid: meer willen weten over interessante thema’s
- betrokkenheid: opgaan in een verhaal en je identificeren met de hoofdpersoon. (Ros et al, 2021. p.99)
Leerlingen vinden informatieve teksten vaak minder leuk om te lezen. Toch zit achter elke informatieve tekst een verhaal! Wanneer leerlingen zich inleven in de schrijver en bedenken wat hij/zij ziet en daarover schrijft, krijgt een tekst een andere lading.
Marlynn schrijft: “Ik liep al een lange tijd tegen Nieuwsbegrip in mijn stagepraktijk aan, maar hoe het dan wel moest was in de praktijk lastig. De nieuwe theorie gaf mij handvaten om te experimenteren en daarmee energie om er weer mee aan de slag te gaan. Vooral de kijk op leesbegrip. Focus op inleving en inhoud wil ik blijven toepassen.”
Dat inleven bij leerlingen gaat dus niet vanzelf. Om leerlingen gevoelig te maken voor informatieve teksten werk ik vanuit verhalend ontwerpen. En het format waarin ik mijn verhalend ontwerpen giet, is gebaseerd op tv-programma’s.
Wanneer je even van een afstandje kijkt naar de tv-programma’s, zie je dat het een afspiegeling is van wat er in de samenleving speelt. De tv-programma’s zijn namelijk te ordenen bij politieke thema’s, ofwel de ministeries van de overheid. Zo geven mijn verhalend ontwerpen dus een laagdrempelige ingang om met leerlingen te gaan lezen over een pittiger onderwerp. En ja, daar kan je dus ook actuele, authentieke nieuwsberichten uit de (online) krant aan koppelen.
Het voordeel van verhalend ontwerpen is om een paar weken aan een verhalend ontwerp te werken. Meer en langere teksten over een onderwerp. Een inspirerende verhaallijn door de school heen, omdat er een probleem moet worden opgelost, ieder op zijn/haar niveau. En aan het eind de mogelijkheid voor een uitdagende challenge. Om die challenge voor elkaar te krijgen, kunnen leerlingen niet anders dan doelbewust lezen.
Hoe kan je een verhalend ontwerpen opzetten?
‘Ik vond het interessant om praktisch toepasbare ontwerpen te maken’ zo liet een van de studenten weten.
Een stappenplan voor jou, zodat jij het ook kunt:
- Neem een tv-programma.
- Bedenk een challenge om het verhalend ontwerp mee af te sluiten. Deze challenge ligt in lijn met het tv-programma.
- Bedenk een leuke of spannende verhaallijn met denkvragen erbij om tot het eindproduct te komen. Zorg er in elk geval voor dat er een probleem ontstaat wat opgelost moet worden.
- Zoek allerlei teksten (in elk geval informatief en verhalende teksten). Het hele internet en de bibliotheek staat vol met teksten die bruikbaar zijn. Je moet alleen weten wanneer je ze inzet en waarvoor! En ook hoe je leerlingen inzicht geeft in een tekst.
- Bedenk samenwerkopdrachten, of een individuele opdracht wanneer leerlingen het écht nodig hebben.
- Vraag een gastspreker om input te geven aan het verhalend ontwerp (optioneel en zodra het weer kan i.v.m. corona).
- Ga op excursie om het verhalend ontwerp te versterken (optioneel en zodra het weer kan i.v.m. corona).
- Voer de challenge uit (indien mogelijk en gewenst).
Weinig tijd om zelf een verhalend ontwerp in elkaar te zetten? Onderwijs2Go gaat het succes vieren!
Successen moet je vieren, leerde ik 2 1/2 jaar geleden al van studenten ‘creatieve industrie van de HU’.
Het creëren van een rijke leer- en leesomgeving kost tijd. Verhalend ontwerpen ook. Het zoeken naar geschikte teksten kost nog meer tijd. En die tijd is op dit moment helemaal ver te zoeken.
Maar het is zo gaaf wat er nu aan verhalend ontwerpen klaar staat. En het enthousiasme over het begrijpen van teksten is zo aanstekelijk, dat ik, in overleg met de studenten, de training ‘ relevante leer- en leesomgeving’ als cadeautje gratis beschikbaar stel voor schoolteams.
Bronnen
Ros et al (2021), Leer ze lezen / ‘Wat je altijd al wilde weten over leesmotivatie’ p. 98-101, Meppel.
Ros et al (2021), Leer ze lezen / ‘Thematisch leesonderwijs motiveert’ p.102-106, Meppel.
Vos, E en P. Dekkers (1994 (2003 herziene druk)) , Verhalend ontwerpen, Groningen.
Koeven. E.v. en A. Smits (2020), Rijke Taal, H.3, 6, 7, Amsterdam.
Verder lezen
http://www.educatief-ontwerpen.nl/img/docs/De_zevenbeloftenvanverhalendontwerpen.pdf
Story Approach: brug tussen begrijpend lezen en wereldoriëntatie