Zet de CITO-begrijpend lezen formatief in

Zet de CITO toets begrijpend lezen formatief in. Toetsanalyse en advies, het is een van de grootste uitdagingen bij begrijpend lezen in het basisonderwijs. Misschien zoek je al jaren naar analyse van begrijpend leestoetsen.

De Cito-toets begrijpend lezen voelt voor veel leerkrachten en intern begeleiders ongrijpbaar aan. Je meet de vaardigheid van de leerling, maar het is lastig te bekijken wat de leerlingen nodig hebben. En de gatenkaas teksten zijn lastig om grip op te geven.

Nou moet ik zeggen dat de opdrachten in de toets best moeilijk zijn om te doorgronden, omdat ze gericht zijn op begrijpen, interpreteren, opzoeken en samenvatten. Dit is een minder bruikbare indeling voor leerkrachten om leerlingen van daaruit gedegen vooruit te helpen. Regelmatig hoor ik dat de toetsen na afname verdwijnen in de doos in plaats van te gebruiken als formatieve toetsen.

Toch hebben leerlingen die toetsanalyse nodig, want die geven zicht op interventies. Leerlingen hebben die hard nodig om doelbewust vooruit te komen. Want hoe meer een leerling snapt van begrijpend lezen, hoe leesvaardiger de leerling wordt.

Wat is waardevol om te analyseren

Het is interessant om uit te zoeken wat leerlingen exact snappen van:

• begrijpend leesbegrippen
• tekstsoorten
• leesdoelen
• oorzaak-gevolg
• doel-middel
• feiten-meningen
• hoofd- en bijzaken onderscheiden

Want dan zet je interventies op die je door je hele onderwijsaanbod heen kunt verweven.

Toetsanalyse

Wist je dat bij de cito-toets leerlingen in groep 3 en in groep 8 dezelfde vragen krijgen? De teksten worden natuurlijk wel moeilijker en de deelvaardigheden worden met elkaar gecombineerd naar mate de leerlingen richting de bovenbouw gaan. Dan wordt het complexer. Maar de principes zijn nog steeds hetzelfde.

Ik heb alle teksten, vragen en antwoorden geanalyseerd en voorzien van de codering van het pijlenmodel BEGRIP. Dus alles is verdeeld over 16 categorieën van het pijlenmodel.

Na het coderen heb ik een database ontwikkeld, waarbij ik de cito toets begrijpend lezen kan analyseren. Deze analyse vormt de basis voor een advies voor de leerkracht om groepsinterventies op te zetten. En mijn eerdere gegeven adviezen staan als voorbeeld om als intern begeleider groepsadviezen binnen de school te schrijven. De database geeft inzicht in wat specifieke leerlingen nodig hebben om hen vooruit te helpen.

Zelf leren analyseren

In de online training staan handreikingen om zelf te leren analyseren. Zo zet je analyse om naar adviezen waar met je groep aan kunt werken en stappen vooruit in kunt zetten. Zonder dat ik dus bij je in de klas kom, heb je zelf inzicht in hoe en welke instructie is beklijfd. En hoe de ontwikkeling van je groep of specifieke (geanonimiseerde) leerlingen zijn.

Het advies

Doordat de intern begeleider je kan adviseren vanuit de database, heb je inzicht in waar je wel en niet goed in hebt onderwezen. En welke instructie is blijven hangen bij de groep. Dit kan confronterend zijn, maar de voorbeeldadviezen zijn zo opgesteld dat je er als leerkracht positief mee vooruit kan.

De database sluit aan bij de 16 categorieën om interventies op te zetten. De database laat zien welke categorieën doelbewust getraind worden. Dit geeft ook aanknopingspunten om met ouders samen te werken. De categorieën worden verder uitgelegd in de online training.

Lees meer over de toetsanalyse