Wat is technisch lezen?
Technisch lezen is de vaardigheid om letters om te zetten naar klanken die een betekenisvol woord vormen.
Vaardigheden bij technisch lezen
Leerlingen moeten allerlei vaardigheden toepassen die ze in een korte tijd automatiseren.
- klank-tekenkoppeling = de juiste klank aan de letter geven.
- temporele ordewaarneming = volgorde en locatie van de letters en klanken in een woord.
- visuele discriminatie = verschillen zien tussen lettertekens.
- visuele analyse = losse letters zien in een woord.
- auditieve discriminatie = verschillen horen tussen klanken.
- auditieve synthese = klanken aan elkaar plakken.
- visuele synthese = wisselrijtjes lezen.
- begrijpend lezen = betekenis geven aan wat gelezen is.
- leesbegrippen kennen = begrippen zoals punt, komma, woord, zin, eerste, laatste.
Let op: auditieve analyse (hakken) gebruik je alleen bij het schrijven. Dan moet je de losse klanken analyseren om deze op te schrijven als een letter.
Hoe leer je technisch lezen?
Op de meeste scholen leren leerlingen lezen via hakken (analyse) en plakken (synthese). De letters worden aangeleerd. Bij het zien van een woord worden de letters verklankt met een korte klank. Daarna worden de klanken aan elkaar geplakt tot een betekenisvol woord. Bijvoorbeeld bal = "bu - à - l, bal". Dus 'bu' is eigenlijk heel gek om te hakken en daarna te plakken, omdat je niet 'bual' zegt.
Daarnaast wordt er snel toegewerkt naar directe woordherkenning. Want anders zouden leerlingen altijd spellend blijven lezen.
Let op: wanneer leerlingen te snel naar directe woordherkenning gaan, zonder goed te kijken wat er staat, dan sluipt radend lezen erin.
9 tips om het technisch lezen te stimuleren in samenwerking met ouders/verzorgers
Sommige leerlingen krijgen het technisch lezen niet 'vanzelf' onder de knie en hebben meer aandacht nodig. Samenwerken met ouders/verzorgers loont met deze 9 tips:
- Kies boekjes met leuke thema's voor de motivatie. In de bibliotheek kunnen ze je daarbij helpen.
- Laat de leerling de woorden lezen die hij/zij kent of die kort zijn en lees als volwassene de rest.
- Je kunt het verhaal eerst stukje voorlezen en dan kan de leerling jou nadoen.
- Omzeil het hakken en plakken en stap over op het zogenaamde zingend lezen. Dus letters gelijk langzaam aanwijzen en zingen. Bijv rrrrrraaaaaaammmm. En dan steeds een beetje sneller. Dit voorkomt radend en spellend gaan lezen.
- Geef complimenten, ook als het nog niet lukt: "Tot dit stukje gaat het goed...., want vanaf dat punt proberen we het opnieuw."
- Letters die visueel op elkaar lijken leer je aan met een hulpmiddel. Bijvoorbeeld de b en de d zijn moeilijk uit elkaar te houden (visuele discriminatie). Het gaat dus over ruimtelijke oriëntatie: stok hoog/laag. Rondje links/rechts. En de d en b kun je uit elkaar houden met een grapje: de achterkant van een aap = dikke billen.
- De b en p kun je ook uit elkaar houden door de aandacht op de mondmotoriek te leggen. Laat de b en p voelen op je wang: de b is stemhebbend en de p is stemloos. Dat kun je ook met de s/z, d/t en f/v doen.
- Combineer met klankgebaren om de letters beter te leren.
- Richt je ten alle tijden op de betekenis van de tekst. Het gaat niet om snel lezen voor een DMT-toets, maar om het begrijpen van wat gelezen wordt.
Begrijpend lezen
Wil je je verder richten op de inhoud van de tekst en leerlingen helpen om een goede beeldvorming te laten krijgen van de tekst, werk dan met Sterk BEGRIP. Een didactische aanpak om eerst aan beeldvorming te doen en daarna pas aan meningsvorming en besluitvorming (doelen en plan van aanpak). Sterk BEGRIP helpt om de taal-denkontwikkeling te stimuleren.
