Welke ervaringen heb je zelf opgedaan met samenwerken op school?
Hoe zijn jouw herinneringen aan de samenwerkopdrachten op school? Hoe ervaren je leerlingen de samenwerkopdrachten die jij geeft? Of hoe ervaart je zoon/dochter het samenwerken op dit moment op school?
Er zijn snelle werkers, late werkers, maar ook meelifters. En dat kan een samenwerking heel moeilijk maken.
Iedereen kent wel een frustratie over de samenwerking bij schoolopdrachten. En ik zie dit al jaren misgaan in met name het voortgezet onderwijs. De vraag is wie er verantwoordelijk voor is om dit goed aan te pakken en wat er aan gedaan kan worden.
In deze blog neem ik je mee langs een casus en een aantal punten waaraan gewerkt kan worden.
Casus
Een casusbeschrijving waarvan ik er meer heb. Het zijn de opdrachten die buiten het lesuur om gemaakt moeten worden en buiten het blikveld van de docent vallen.
2 leerlingen moeten een opdracht doen. Ze hebben daarbij een praktijkdeel buiten de school en ik ben als begeleiding mee gevraagd, al is er weinig tijd om het gesprek aan te gaan.
Leerling 1 heeft de opdracht van te voren geprint én gelezen. Leerling 2 komt binnen.
Ik: "Heb je de opdracht bij je?
Leerling 2: "Eh...nee."
Ik: "Geen probleem, printen we nog een keer voor je uit."
4 A4, waarvan 2 pagina's een formulier zijn. Na het printen stappen we snel in de auto.
Ik: "Heb je de opdracht van te voren gelezen?"
Leerling 2: "Eh...nee."
Ik: "Nou, dan ga je dat nu doen."
Ik hoor het papier knisperen, maar het lijkt me te kort voor de hoeveel tekst die er op papier staat.
Ik: "Heb je ook de eisen gelezen waar je naar toe moet werken?"
Leerling 2: "Eh....nee."
Ik: "Ga dat nog even snel doen."
De tijd dringt, we zijn er bijna.
Na het praktijkdeel:
Ik: "Hebben jullie het formulier in kunnen vullen?"
Leerlingen: "We zijn net niet klaar."
Ik: "Geen probleem, je hebt nu nog even de tijd."
Ik hoor het papier knisperen en bij terugkomst gaan ze er verder aan werken.
Ik bevraag ze een half uurtje later: "Is het gelukt om het af te maken?
Leerling 1: "Nee, want ....(naam leerling 2)... is op haar telefoon gegaan."
Ik tegen leerling 2: "Je hebt nu de tijd, ga je ook even aan het werk?"
Er wordt dan goed doorgewerkt.
Leerling 1: "Kijk hier staat......, dus dan moeten we..... doen."
Het is duidelijk dat leerling 1 beter snapt hoe het maken van een opdracht werkt. Helaas is de opdracht aan het eind van de beschikbare tijd nog niet af en leerling 2 moet gaan.
Ik bevraag leerling 1 later nog eens op deze opdracht en over de samenwerking.
Leerling 1 is heel gefrustreerd: "We moesten ook een vooronderzoek op een site doen, maar ...(naam leerling 2)... vond niets belangrijk en ze heeft maar 2 zinnen bedacht, maar we moeten een half A4tje typen over dit onderwerp. Ik ga het zelf doen, want ik wil een goed cijfer. En het helpt niet om haar te vragen om ook iets te doen, dat heb ik al gedaan en ik krijg te horen: 'Ik heb geen zin, we hoeven het nog niet in te leveren.' En als ik naar de mentor ga, over een eerlijk cijfer, dan krijg ik te horen dat hij daar niet aan doet.
Ik bespreek hoe je een planning maakt met daarin opgeschreven wie wat doet.
Leerling 1: "Dat werkt bij haar niet, want ze wil geen planning en doet het gewoon niet. En als ik het alsnog wel heb gedaan, dan zegt ze dat ik had moeten overleggen, want dan had ze het wel gedaan. Of ze zegt dat ik alleen de leuke dingen doe en zij heeft geen zin in de niet-leuke dingen."
Mijns inziens kan leren samenwerken beter in het onderwijs!
Wat is samenwerken?
Samenwerken is samen naar een doel toe werken, waarbij de taken goed verdeeld zijn en er afspraken zijn gemaakt over wanneer alles klaar moet zijn.
Wie leert het samenwerken aan?
In het voortgezet onderwijs wordt verondersteld dat het samenwerken goed gaat of dat leerlingen het onderling zelf oplossen. Soms krijgen ze er vooraf wat begeleiding in, al wordt het vaak losgelaten door de docenten.
Maar wat als een leerling geen inzet en verantwoordelijkheid toont? Wiens verantwoordelijkheid is dat? De leerkrachten basisonderwijs die een sterkere basis hadden moeten leggen? De docent en/of mentor in het voortgezet onderwijs? De ouders? De leerlingen onderling zelf?
Want als je aankaart dat de samenwerking niet lukt, gaat het ten koste van je cijfer. Terwijl er eigenlijk een leerling is, die hulp nodig heeft om te leren hoe je met een samenwerkopdracht om moet gaan. Want wat mij betreft is meeliftgedrag (social loafing) een no go zone!
Wat moeten leerlingen leren bij samenwerken?
- Begrijpend lezen: wat houdt de opdracht in? Aan welke eisen moet de opdracht voldoen? Wat is het genoemde stappenplan? Wat is het doel/het nut van de opdracht? (hiervoor kun je werken met Sterk BEGRIP, mijn didactische aanpak voor begrijpend lezen)
- Elkaars sterke kanten kennen: wie kan wat goed? Of is het de bedoeling om juist te leren wat je nog niet kan, want dan is van te voren duidelijk dat de samenwerking stroever zal verlopen en wie vraag je dan om hulp?
- Planning maken: wie gaat wat doen? Denk ook aan een samenvoegdatum, zodat er nog controle op kan zijn.
- Afspraken maken over inzet en overleg. Wat zijn de opties als iemand niets doet en last heeft van uitstel- en afschuifgedrag? Wie grijpt er in?
- Concreet uitvoeren van de opdracht. Hiervoor zijn executieve vaardigheden nodig om op te starten, door te werken en af te ronden met doorzettingsvermogen, taakgerichtheid en verantwoordelijkheidsgevoel.
Bij al deze punten kan de samenwerking mis gaan, vooral als er mogelijk nog een onderliggend gedragsprobleem speelt. En daarvoor is een docent nodig om training, coaching, begeleiding of ondersteuning te bieden. Want jong geleerd, is oud gedaan! En een eerlijke rechtvaardige beoordeling geeft een veilig leerklimaat.
Samenwerken bevorderen
Om de samenwerking te bevorderen onder leerlingen heb ik de training samenwerking tussen leerling bevorderen geschreven. Ga voor een rechtvaardige, betrouwbare samenwerking tussen leerlingen (onderwijs2go.nl)
Een mooi voorbeeld wat mij ter ore kwam is dat docenten hun lesstof inspreken op video en deze lesstof wordt door de leerlingen zelf gevolgd. De samenwerkingsopdrachten worden in de klas gemaakt, zodat de docent gelijk vinger aan de pols kan houden.
Ik ben benieuwd naar jouw samenwerkingservaringen en wat jij vindt dat er beter kan. Laat het me weten: contact@onderwijs2go.nl
