Doorvragen is geen vanzelfsprekendheid
Stel je voor dat een leerling een bepaalde opdracht heeft gemaakt die gaat over de persoonlijke ontwikkeling. Bij deze opdracht is het de bedoeling om 2 vakjes aan te vinken. Maar in gesprek met een hoogbegaafde leerling komt naar voren dat het aan de situatie ligt in hoeverre bepaalde vakjes van toepassing zijn. Het ligt er dan helemaal aan hoeveel ruimte er is om jezelf te kunnen zijn in een bepaalde groep en/of bij een bepaalde docent. Dit antwoord van de hoogbegaafde leerling getuigt eigenlijk van groot inzicht.
Maar blijkbaar was dat niet het juiste antwoord, want er moesten en zouden 2 vakjes ingevuld worden. Dan ontstaat er een patstelling tussen de docent en de leerling. Een eenvoudige oplossing is om door te vragen waarom de leerling dit zo ziet. Maar doorvragen blijkt voor veel docenten heel erg moeilijk te zijn, zo ook deze docent uit het voorbeeld. Want al snel moet het toch via de beoogde opdracht: "Ik denk dat het goed is dat je wel 2 vakjes aankruist." "Kun je haar een vraag stellen?" Er komt geen vraag, maar een uitleg waarbij gerechtvaardigd wordt dat ze iets nieuws uitproberen en het echt de bedoeling is om 2 vakjes aan te vinken.
Wat is doorvragen?
Doorvragen is een van de moeilijkste dingen. Interessant is om alleen op de vragen van een interviewer te letten. Gesloten vragen, suggestieve vragen, vragen met allerlei aannames waardoor iemand in de verdediging gedrukt wordt, maar ook goede kritische vragen. Doorvragen kun je pas doen als je eerst goed luistert.
Doorvragen is dus een vaardigheid die je bewust kunt inzetten. Je hebt een gezonde dosis nieuwsgierigheid nodig. Je stopt je oordeel in je grote teen en je bent bereid om je aannames te checken. Doorvragen is echt een kunst om een veilige relatie te hebben. Want dat is wat leerlingen nodig hebben om in verbinding te blijven met docenten.
Wat zijn goede onderwerpen om op door te vragen?
Vraag naar:
- Welk doel de leerling heeft.
- Wat de leerling graag wil en goed in is (behoefte en belangen)
- Tegen welk gedrag de leerling is aangelopen bij jouw als docent of bij medeleerlingen. (LET OP: rechtvaardig je gedrag niet en val ook niet direct aan als het antwoord je niet zint! Beheers jezelf anders maak je de relatie onveilig.)
- Wat de leerling belangrijk vindt aan waarden en normen. Wat verwacht de leerling van de uitleg? Wat verwacht de leerling van de docent? Kan de docent de les betekenisvol brengen?
- Welke andere verwachtingen er leven.
- Wat er beter kan in de organisatie.
Wanneer moet je voorzichtig zijn bij doorvragen?
Pas op bij doorvragen naar de meningen.
Meningen zijn maar meningen en leiden doorgaans tot verdere conflicten. Vooral als de groepsdynamiek gevuld is door dominante mensen, die de mening van een ander stiekem niet willen horen.
Als iemand zijn/haar mening geeft, vraag dan door waar deze mening op gebaseerd is. Want aannames en verder invullen voor een ander doen geen goed aan de situatie.
En als je doorvraagt op emoties, heb je de kans dat er een heel blik emoties open gaat. Hoeft niet erg te zijn, maar je moet er wel de tijd voor hebben.
Doorvragen als je leerling vast loopt
Stel dat je leerling vastloopt bij een taak, een samenwerking of persoonlijk (mentaal), dan is doorvragen heel interessant.
Een stappenplannetje:
- Vraag gerust waar de leerling tegenaan is gelopen, hoe hij/zij denkt dat het komt. Vraag dus goed door naar de oorzaken. 5x waarom doorvragen mag best om de kern helder te krijgen.
- Vraag naar wat de gevolgen zijn. Hoe erger de gevolgen, hoe urgenter en belangrijker de oplossing is.
- Kijk dan naar de gewenste oplossing. Vanuit het eerste punt: hoe beter je de oorzaak helder hebt, hoe sterker je oplossing zal zijn.
Bijkomend voordeel: het levert je een goede relatie op en een schat aan informatie om je schoolorganisatie te verbeteren.
Verder lezen
Lees verder over het stimuleren van de communicatie tussen leerlingen: 5 tips om de communicatie tussen kinderen te bevorderen (onderwijs2go.nl)
Kwaliteitsverbetering
Wil jij graag een trainingsdag volgen over sensitief gesprekken voeren in het VO of MBO en hoe je leerlingen coacht? Neem contact op: contact@onderwijs2go.nl.
