Hoe achter energiebesparing een redactiesom zit

“Wate je dan eerst zo onnadenkend veel?” Een reactie die ik kreeg op ons verhaal. En die gedachte kun jij ook krijgen tijdens het lezen van dit artikel. Ik kan gelijk bevestigen dat we tot oktober 2021 geen inzicht hebben in ons verbruik. We konden de energie dragen en daarom viel energie buiten onze aandacht.

Daar kan zijn en ik wil je inspireren hoe je van een hele situatie een rekensom kunt maken. Willen leerlingen oefenen met redactiesommen, zodat ze in de toekomst toekomstige toepassingen kunnen maken. In dit blog een concreet voorbeeld om snel 70 euro per maand aan energie te besparen. Met grafieken, tabellen en een energieplan.

Onze uitdaging was en is: hoever kunnen we het verminderen om straks de rekeningen te kunnen blijven betalen? zorgen ervoor dat we het probleem onderkennen, zoeken naar oplossingen en meten wat het effect is. We hebben een startmeting gedaan, veel gelezen, 2 weken interventies opgezet en 2 maandenlang dagelijks het effect gemeten.

In dit artikel neem ik je mee in:

• Ons energieprobleem
• Onze samenwerking
• Het opzetten van interventies voor het energieprobleem
• Andere interventies
• Ons beton energiebesparingsplan
• Bijsturen van de interventies
• Vraag-aanbodprincipe
• Alternatieve mogelijkheden zoeken in de literatuur
• Het effect van onze interventies
• de overeenkomst
• Compassie
• Gebruikt denkkader voor onze redactiesom en begrijpend lezen
• Energieverbruik
• Conclusie redactiesommen en begrijpend lezen

Ons energieprobleem

Stiekem ben ik een beetje jaloers. Wie zonnepanelen, zonnecollectoren, zonneboiler, warmtepomp van een groot contract heeft afgesloten, staat aan de goede kant van de streep van de rekening. Respect voor het opnemen van duurzame energie. Maar wij behoren tot de 40% die een variabel contract heeft, omdat we al jaren tevreden bij dezelfde leverancier zitten.  

Helaas door de gastekorten en hoge inkoopprijzen van gas zijn de gasprijzen en helaas ook de stroomprijzen. En nu hebben we de uitdaging om minder energie te vragen.

Jaren geleden hebben wij in de eerste fase, dat het beschikbaar was, al gekozen voor wind- en zonstroom van de energie, maar we hebben niet verder nagedacht over gas. 

Onze samenwerking

Maar sinds half oktober zijn we creatief denkend aan de slag gegaan. Eerst leren we onze gas en stroomgrafieken aflezen in een app van de energiemaatschappij. Zo hadden we een startpunt en konden we in elk geval terug redeneren wanneer we veel gas verbruiken. We hebben ontdekten we zelfs in de zomer daten, zelfs bekeken we op vakantie waren. Een nieuwe cv-ketel had nog geen verandering in het verbruik opgeleverd. 

 Paars = gas. Groen = stroom. 

Vanaf half oktober 2021 begonnen met kleine stappen om verwijderder te leven. Elke verandering was wennen! We wonen goede tussenwoning met dubbele beglazing. Maar we gebruikten vorig jaar veel gas en stroom zoals in de weekgrafiek te zien is. Je kunt vanaf week 40 zien dat onze interventies het sterk sterk verminderden. Hoe we dat concreet deden, zal ik zo beschrijven.

Paars = gas. Groen = stroom. 

Oranje is het geheel van gas en stroom van het jaar (om te vergelijken).

De staafjes staan voor de weeknummering van het jaar.

Het opzetten van interventies voor het energieprobleem

Ik heb alles wat los en vast zit gelezen over isoleren, minder stroom en gas gebruiken, maar het landde nog niet echt dat ik er grip op kreeg. Uiteindelijk kwam ik ergens tegen dat het probleem warmteverlies is en dat je dat wilt voorkomen wat betreft het gasgebruik. En toen kwam het beredeneren zoals bij begrijpend lezen om de hoek kijken.

Wil het werd interessant. We hebben een wens: lekker warm huis. Maar door de kou verliezen we warmte aan de ramen, kieren, open deuren, muren en vloer (ja, wij ook, want onze vloerverwarming is vanuit de bouw niet goed gelegd). En de kou moet je weer verwarmen. En dat gaat meer geld kosten en dat voelen we als probleem in onze portemonnee. Allemaal zo logisch, maar ik had er gewoon niet eerder over nagedacht.

Toen ging ik andere ogen naar ons huis kijken en bekeek ik ruimte voor ruimte om een stappenplan te bedenken en te gaan gebeuren. Ook belde ik de cv-monteur om te overleggen hoe ik bedoelde met de instellingen van de cv. 

De grafiek van de energiemaatschappij werd onze maatstaaf. Wilt u dagelijks meten is weten! Wel moet ik gelijk aangeven: energie besparen kost iets. Het kost comfort, je krijgt mogelijk wat ontwerp verlies en we konden nu alleen gaan voor low-budget investeringskosten.

Andere interventies

Maar het zette ook ander creatief en rekenkundig denken in gang. Voor de lol kwam ook een ander gesprek op gang, een andere verhaaltjes som. Kun je op luxe producten bezuinigen? 

Er werd met hoeveel kost 1 snee van elke soort en wat als je het berekend. Hoe is de kostenbesparing in een week? Kunnen we kostenbesparing straks ook inzetten voor het opvangen van de hogere energietarieven? Dit scheelde in elk geval al 10 euro per week! 

En wat als we wat minder van de kaas snoepten? Dat is ook gelijk beter voor ons gewicht. En we konden bezuinigen op abonnementen die we niet gebruiken. Het was niet veel maar wel onbeperkt bellen met de vaste telefoon hebben we gedaan, omdat we er geen gebruik van maken. 

Ons beton energiebesparingsplan

Maar terug naar het kostenplaatje van de energierekening. Ik schreef een energiebesparingsplan om echt iets te gaan. Dit plan bestond uit 3 snelle uitvoerbare pijlers: 

1. Isoleren.
2. Minder energie gebruiken.
3. Warmte hergebruiken waar mogelijk.

Gasverbruik verminderen:

• CV-ketel: radiatortemperatuur flink lager, omdat we vloerverwarming mochten deze naar 45 graden (hierover straks meer).
• Temperatuur in de nacht zo mogelijk (18 graden met vloerverwarming), in de ochtend een piepklein beetje hoger en halverwege de middag naar 18,5 tot 19 graden in de avond. Of wat we later deden: pas in de middag een paar uur verwarmen en daar de rest van de avond en volgende ochtend mee doen als de gordijnen dicht zijn. En de afkoeling pas plaats vond als de gordijnen opengingen.
• Thermostaat twee uur voor slapen weer laag zetten.
• Op de eerste verdieping de vloerverwarming uit.
• Vloerverwarming in de gang uit, dus alleen de woonkamer en open keuken verwarming (= 1 ruimte in huis verwarmen).
• CV-ketel: tapwatertemperatuur een beetje lager, minimaal 55 graden.
• (CV-ketel stond al op ecostand).
• Overstap naar inductie (onze grootste investering).
• 1 ½ - 3 minuten douchen met een klokje ipv heel lang (haren wassen mag langer).
• Iets minder heet douchen.
• Straal van de waterbesparende douchekop nog zachter zetten.
• Als de zon schijnt, deze zo goed mogelijk in huis laten komen.
• Met meer mensen in de woonkamer zijn, geeft elk lichaam warmte af.

Warmte van het huis vasthouden (isoleren):

• Tochtstrips bij de voor- en achterdeur.
• Extra klepje bij de brievenbus en aan de postbode verteld waar we mee bezig waren.
• Gordijn bij de voordeur dichthouden.
• Handdoek bij de voordeur (als tochtslang).
• Tussendeuren goed dichthouden.
• Tochtslang bij de tussendeuren.
• Overgordijnen in de woonkamer en keuken eerder dicht eind van de middag en later open in de ochtend.
• Opgerolde plaid tegen de onderrand van de dichte gordijnen aan, zodat er geen koude lucht onder de gordijnen doorkomt.
• Ben je niet op je slaapkamer: gordijnen dicht.
• Gordijn in het trappengat opgehangen om alle warmte op de eerste verdieping te houden ipv een warmtebubbel naar de zolder te laten opstijgen.
• Halve gordijnen voor de woonkamerramen (daarover zo meer).
• Was voor het open raam hangen, maar dan de tussendeur dicht. Pas als de ramen dichtzijn, de warme en koude lucht laten mengen (handig om de was nog een klein beetje verder te drogen).

Warmte hergebruiken:

• Noppenfolie achter en boven het vloerverwarmingselement omdat de warmte de muur en planking.
• Warmteafgifte van het vloerverwarmingselement door de trapkastdeur open te zetten.
• Ovenwarmte na afloop gebruiken door de klep open te zetten.
• Deur van het washok open wanneer de droger draait en de warmte in de slaapkamers laten gaan (niet meer naar zolder).
• Schopplaat onder de koelkast en vriezer weggehaald om de warmte de woonkamer in te laten komen ipv in de gangmuur.

Waterverbruik verminderen:

• Straal van de waterbesparende douchekop nog zachter zetten.
• 1 ½ - 3 minuten douchen ipv heel lang (haren wassen mag iets langer).
• Ecostand wasmachine. 
• Ecostand vaatwasser.

Stroomgebruik verminderen:

• Ecostand wasmachine (lagere temperatuur kost minder energie).
• Ecostand vaatwasser (lagere temperatuur kost minder energie).
• Minder vaak droger aan (wat met een handdoek doen, meer was op het wasrek ophangen en daardoor niet meer elke dag, maar 2x per week de droger aan en dan liefst met koudere lucht).
• Alle (!) lekstroom uit (kamer voor kamer alle stopcontacten en opladers bekeken).
• Lampen uit die niet aan hoeven.
• Lampen vervangen door ledlampen.
• Vriezer ontdooien en ontdoen van ijs aangroei.
• Strijkbout iets eerder uit het stopcontact en met de restwarmte nog een kledingstuk strijken.
• Vloerverwarmingspomp lager wattage (dus minder liter per uur door de buizen heen) is mislukt! Want toen kwam er te weinig warmte in de lussen op de vloer.
• Slow food koken (koken in een deken – rijst, macaroni en stoofperen hebben we al gedaan. Je moet wel op tijd beginnen. 1/6 ^e van de kooktijd aanhouden en daarna 2x zo lang met deksel erop erop in een deken laten gaarstomen. Vooral de stoofperen waren in de deken echt beter dan dat ze een uur sudderden op het gas Bizar lekker met 6 minuten op de inductieplaat en dan in de deken!
• Waterkoker na het koken ook met het deken erom heen.

 lichaamswarmte vasthouden:

• Dikke trui /laagjes aan.
• Warme sokken aan.
• Lekkere sjaal om.
• Op de bank met een dekentje.
• Kleedje op de badkamervloer.

Lichaamswarmte versterken:

• Warme thee voor warmte in lichaam brengen en warme handen.
• Bewegen (sportief/huishouden).
• Bank verplaatst naar het warme vloerdeel.
• Frisse stevige buiten en dan voelt het weer warm.
• Kruik.

Elke dag deden we interventies en dan keken we naar de grafiek in de energie-app-akte (zie de afbeelding bij de tussenkop 'onze metingen').

Het aflezen van een grafiek valt vallen tussen rekenen en begrijpend lezen in. Interventies waar we mee experimenteerden.

Bijsturen van de interventies

We hebben ook geëxperimenteerd met het uitzetten van de vloerverwarming en het elektrisch verwarmen met de elektrische kachel die we hebben. Wat is het verbruik in de app en is het een goed alternatief om kort bij te verwarmen tijdens een strenge winter? In de herfstperiode is het gelijkwaardig qua kosten.

En over die vloerverwarming…Die bleek door de bouw niet goed te zijn gelegd. De normale koudeval van de ramen en luchtcirculatie wordt versterkt door de warme plekken in het midden van het huis. Terwijl die onder het raam moesten lopen. En dat viel nu extra op met de lagere buitentemperaturen. ontstaat dus een koude onderstroming die altijd fris voelt. Hier zijn we verder op gaan.

• Oude gordijnen opgezocht en deze half opgehangen om de raamgrootte te verkleinen, ook het warmteverlies is kleiner. Op zich bevindt zich boven de ramen gordijnen ophangen, maar ik hou ervan om lucht te zien.

 Het is bizar wat kan en waar je aan kan wennen. Qua design is het goed zelfs zoeken. Sfeer maken we nu met kaarsjes. En de hoeveelheid licht die een mens nodig heeft, houden we ook in de gaten.

Dan komt het ventileren nog om de hoek kijken. Want te veel vocht leidt tot schimmel. Dus haalde ik 's morgens een doekje over de condens op de ramen. En een goed geventileerd huis bevat droge lucht wat weer te verwarmen is. Maar…door te ventileren verliezen wij ook warmte, dus ventileren we morgen kort en nog een keer op het warme moment van de dag wanneer het verschil tussen binnen en buiten zo klein mogelijk is. We proberen in elk geval een gebruik van 40-60% te hebben, wat we meten.

Vraag-aanbodprincipe

Door er zo mee bezig te zijn, ontstaan ook meer inzicht over de Europese gastekorten, de crisis en duurzaam bouwen. En toen las ik over de klimaattop. Als kikkerlandje hebben we tientallen jaren een probleem met het water echt en ons energienet. Dus is het interessant om te kijken wat we al kunnen doen om aan de wereld te laten zien dat we serieus nemen. Stel dat meer mensen korter douchen, lagere temperatuur in huis, enz….dan moeten we een heel eind komen om iets meer balans in vraag-aanbod te krijgen.

Alternatieve mogelijkheden zoeken in de literatuur

Ook ben ik gaan lezen over hoe mensen zich warm ontwikkelen in andere eeuwen en nu in andere landen. De voorloper van de vloerverwarming, laagjes kleding, de voetenstoof en de beddenpan kwam ik tegen. Verder wilde ik weten hoe het koken in de tijd van de oorlog en mijn oma ging. En ik wilde weten hoe je low-budget natuurlijke energiebronnen inzet. Kun je ook zelf stroom en warmte maken? Vragen die een ander denkproces op bende. 

Ik kan een eigen zonne-luchtverwarmer nog wel leuk vinden om te maken of het te gebruiken. Het leven zonder koelkast schijnt te kunnen, maar dat is wel heel rigoureus. En natuurlijk kan de vaatwasser nog uit. Daarnaast ben ik heel benieuwd naar de ontwikkelingen rondom waterstof en verdere ontwikkeling van infraroodwarmte. 

Het effect van onze interventies

Gaande veranderingweg onze uitdaging wel een positieve op: vermindering van het gebruik van gas en stroom van ongeveer 33% rendement met vorig jaar en de verwachting van dit jaar. En wij zien al ook al een halvering van het watergebruik. Helaas is blijven de vaste kosten van de rekening wel gelijk/duurder, dus de rekening echt halveren lukt niet om straks op dezelfde bedrag uit te komen bij een dubbeleing van de tarieven. We hopen dat we binnenkort de streep nog net zoveel kwijt zijn door de komende prijzen, energiebelasting en vermindering van de hoeveelheid water door korter te douchen.

de overeenkomst

De tabellen en grafieken kun je zien als materiaal voor een redactiesom.

oktober 2021

Temperatuur 11,6 graden

Zonuren 124 uur

november 2021

Temperatuur 7,3

Zonuren 58

december 2021 (t/m 17 december (ivm schrijven van deze blog)

Temperatuur 5,9

Zonuren 24

Grafieken van december (let op: december is gevuld t/m 17 december 2021)

 Wel hebben we een dubbel gevoel over de windstille dagen. Het huis minder warmte wat fijn is voor ons persoonlijk gasverbruik, we aan de andere kant oa windenergie verminderen voor onze stroom.

Maar goed, het leukste was dat de dalen dalen! De inzet is het niet altijd leuk: kortere douchen, gordijnbeleid, deuren dicht, sloffen aan. Alles moest een nieuwe routine worden. Maar op dit moment besparen we per dag €2,50 - €4,00! Na 2 maanden hebben we al een jaarteruggave van 125-150 euro op ons totaal van de maandtermijnen. Het klopt dat dit lager is dan onze besparing, want we hebben in de maanden juni-september meer energie dan plakken bij ons maandtermijn. Dit laat zien hoe groot onze redactiesom is geworden, willen er voorkomen worden om te kunnen rekenen.

Compassie

Ondertussen zagen we een keer op tv hoe mensen met een klein inkomen in de problemen raken. Echt zo schrijnend! Zij kreeg een zandloper met 5 (!) minuten douchen (maar het kan korter!). Ze hadden ook gordijnen én een bank vóór de radiator staan. En de cv-ketel stond op 80 graden radiatorwarmte, maar dat kan naar 70 graden. Er liggen nog zoveel kansen!

Gebruikt denkkader voor onze redactiesom en begrijpend lezen

Interessant om bij onze uitdaging te vermelden is dat ik mijn nieuwe didactiek voor begrijpend lezen Sterk BEGRIP heb ingezet. Het denkkader van Sterk BEGRIP was de basis voor het opzetten van een energiebesparingsplan voor ons huis. Het nadenken over het probleem, de oorzaak, de gevolgen, de oplossing (doel-middel) en dan meten van het effect. Op de achtergrond hoorden het managen van de aanvang, verwachtingen en wensen van iedereen er ook bij. 

Energieverbruik

Wij hebben ervaren dat het haalbaar is met een energieplan om te minderen met warmte en elektriciteit en kosten te besparen. Het geeft een ruimte, of eigenlijk een buffer, om hogere kosten op te kunnen vangen. 

De leukste interventie is koken in een deken, dat is echt een blijvertje!

Een mooi bijkomend gevolg van de uitdaging die we zijn aangegaan is de start van het verkleinen van onze ecologische voetafdruk op deze planeet. Een planeet die zo mooi is gemaakt en waar we te weinig rekening mee hebben gehouden! We hebben geen hak wat te veranderen en van het gas af is de volgende stap.

Conclusie redactiesommen en begrijpend lezen

Dit is hoe ik wil dat leerlingen leren en moeilijkere aandurven. Dat ze de begrijpend leesbegrippen (tekstverbanden) begrijpen, dat ze tabellen en kunnen gebruiken en aflezen, dat ze zoeken naar de oplossing om te resulteren en uit te zoeken wat werkt. En dat redactiesommen dus belangrijk zijn om mee te oefenen. Wilt u redactiesommen, eventuele verhaaltjes kunt u begrijpend rekenen noemen.

Wil jij hier ook aan meewerken. Ga dan aan de slag met Sterk BEGRIP? Bestel hier alvast het Spiekboek Sterk BEGRIP om zelf de eerste stappen te zetten.