Wat is begrijpend lezen?
Begrijpend lezen gaat over het begrijpen van geschreven taal. Dat kan op papier zijn of digitaal.
Het gaat om het begrijpen, om het snappen, het bevatten, het doorhebben, het inleven, dus dat je het goed kan volgen. Begrijpen is het tegenovergestelde van onbegrip en misverstand. Maar begrijpend lezen is meer dan het maken van toetsen. En begrijpend lezen ligt in de lijn van begrijpend luisteren, begrijpend spreken en begrijpend schrijven.
Als we kijken naar begrijpend lezen ligt het er erg aan vanuit welke visie je kijkt wat begrijpend lezen is. Er zijn namelijk 4 visies op begrijpend lezen die helpen om de doelen van het onderwijs (brede kennis op doen, socialiseren en persoonlijke ontwikkeling) te halen.
Visie 1 Holistische visie op begrijpend lezen
Bij de holistische visie lees je zoveel mogelijk boeken en teksten lezen bij een thema om een kennisnet aan te leggen. Het leesoffensief is met name gericht op de holistische visie. Veel lezen met veel leesplezier. Ook het thematisch werken om meer samenhang te krijgen in de kennis past daarbij.
Visie 2 Taalpsychologische visie op begrijpend lezen
De taalpsychologische visie is gericht op het oefenen van leesstrategieën en deelvaardigheden van begrijpend lezen, eigenlijk om minder fouten te maken.
Cito Begrijpend Lezen en Nieuwsbegrip zijn met name gericht op de taalpsychologische visie.
De deelvaardigheden van begrijpend lezen zijn wel belangrijk om te leren en denkfouten/hiaten daarin te voorkomen, omdat in het voortgezet onderwijs deze vaardigheden verondersteld worden door docenten bij het doornemen van de lesstof.
Daarom is een fouten-analyse van de CITO in het basisonderwijs zo noodzakelijk, maar dat blijkt het moeilijkste wat er is. Leerkrachten in het basisonderwijs kunnen niet goed aangeven wat leerlingen moeilijk vinden als ze een tekst en/of toets voor zich krijgen.
En daarbij komt dat bepaalde leesstrategieën van Nieuwsbegrip funest zijn voor het begrijpend lezen en het maken van toetsen. Leesstrategieën, zoals voorspellen en voorkennis activeren (er wordt vaak achtergrond kennis geactiveerd) moeten met mate worden ingezet.
Visie 3 Communicatieve visie op begrijpend lezen
Bij de communicatieve visie op begrijpend lezen gaat het om een schrijver te begrijpen (= schriftelijke communicatie). Schriftelijke communicatie komt het hele leven voor. Het gaat om het begrijpen van brieven van de overheid, banken, verzekeringen, arbeidscontracten, koop-/huurcontracten, bijsluiters van medicijnen, enz. Uiterst relevant dat leerlingen dan niet doen aan inlegkunde (hun eigen belevingswereld erin leggen), tekstenplukkerij (alleen eruit halen wat je aanspreekt) en eigen mening first (eigen mening willen geven in plaats van te bedenken wat je moet doen en wat de bedoeling is).
Visie 4 Functionele visie op begrijpend lezen
De functionele visie komt veel voor op scholen. Het lezen van teksten bij allerlei vakken (rekenen, biologie, aardrijkskunde, geschiedenis). Tijdens de hele schoolloopbaan en ook bij latere opleidingen wordt er gelezen om de algemene en specifieke vakinhoudelijke kennis en vaardigheden te vergroten. Dan moet je goed begrijpen waar het onderwerp over gaat.
In het onderwijs is elk van deze visies van belang om tot een gebalanceerd leesaanbod te komen.
Leerlingen meenemen in het nut van begrijpend lezen
Leerlingen hebben alle 4 de visies nodig bij begrijpend lezen om leesvaardig te worden.
De definitie die ik hanteer vanuit het oogpunt om leerlingen beter mee te nemen in het begrijpen van teksten: begrijpend lezen is het begrijpen van een communicatiemiddel, of dit nu een informatieve, verhalende tekst, instructietekst (ook opdrachten in werkboeken) of andere tekst is.
Ik vertel leerlingen: "Probeer echt in de schoenen van de schrijver te staan. Probeer te zien waar hij/zij heel graag iets over wil schrijven! Zie de tekst dus voor je als een filmpje. Of je kunt het ook uittekenen, of met toneelspel laten zien. En natuurlijk kun je ook vragen stellen bij de tekst om te achterhalen en begrijpen waar de schrijver het over heeft."
Sterk BEGRIP inzetten bij begrijpend lezen.
Ben je op zoek naar een middel om de 4 visies met elkaar te verbinden, dan is Sterk BEGRIP een ideale aanpak. 1 model wat bij alle 4 de visies inzetbaar is.
Want tekstverbanden hangen namelijk logisch met elkaar samen en leerlingen leren diepgravende vragen stellen en beantwoorden over de tekst.
Neem voor meer informatie contact op: contact@onderwijs2go.nl
Lees ook in deze blogserie
Waarom is begrijpend lezen belangrijk? (onderwijs2go.nl) (deel 2)
Welke vaardigheden heeft een leerling nodig bij begrijpend lezen? (onderwijs2go.nl) (deel 3)
Welke leerkrachtvaardigheden zijn nodig bij begrijpend lezen? (onderwijs2go.nl) (deel 4)
Bron
Spiekboek Sterk BEGRIP van Terena Spijker-Kroon/Onderwijs2Go.
