Sterk BEGRIP is dé nieuwe didactiek voor begrijpend lezen. Het helpt de leesvaardigheid van leerlingen verbeteren.
Sterk BEGRIP, wat is het?
Sterk BEGRIP is het systeem om de leerkrachtvaardigheden te verbeteren bij begrijpend lezen.
Want de leesvaardigheid van leerlingen is een aandachtpunt in Nederland. Onderwijs2Go gelooft dat de leesvaardigheid bij leerlingen vergroot, als leerkrachten vaardiger zijn.
Er is hoop, want begrijpend lezen heeft een theorie! De code van begrijpend lezen is gekraakt door de komst van het pijlenmodel BEGRIP.
Dit is hét framework om begrijpend lezen doelbewust te onderwijzen.
De leesvaardigheid van leerlingen stimuleer je dus op een duurzame manier, omdat je de leerkrachtvaardigheden versterkt.
Sterk BEGRIP is gebaseerd op het pijlenmodel BEGRIP
Het pijlenmodel BEGRIP is het centrale deel van Sterk BEGRIP. Het pijlenmodel BEGRIP is een universeel framework/denkkader, omdat het toepasbaar is op elke tekst en op elk werk-/denk-niveau.
Het model voor begrijpend lezen heeft 16 categorieën en 33 basisvragen. Pijlenmodel BEGRIP ondervangt minimaal 26 denkfouten bij begrijpend lezen, want leerlingen maken veel fouten bij begrijpend lezen. Hier kan echt wat aan gedaan worden. Het model fungeert daarom als brug tussen de leerkracht, leerling, tekst, lesuitwerking en toets.
De basisvariant is bruikbaar voor kleuters en ZML-leerlingen. De groeivariant voor de middenbouw en de uitgebreide variant voor bovenbouw en voortgezet onderwijs.
Alle deelvaardigheden van begrijpend lezen hangen op logische manier met elkaar samen, want de samenhang geeft het tekstinzicht.
Met het model gaan leerlingen eerst informatie ordenen, dan verbanden leggen en tenslotte conclusies trekken.
De deelvaardigheden staan in de categorieën rondom 4 pijlen. Bijvoorbeeld:
- Tekstsoorten
- Woordenschat
- Oorzaak-gevolg relaties
- Doel/middel relaties (probleem oplossend denken)
- Feiten en meningen onderscheiden
- Hoofd-bijzaken onderscheiden
- Samenvatten
- Hoofdgedachte en conclusies trekken
Alle speerpunten van het systeem zijn geënt op de 16 categorieën van het pijlenmodel BEGRIP. Alles is uitgewerkt in de training instructie voor begrijpend lezen.
Leerlingzorg-/ondersteuning
Bij elke categorie van het pijlenmodel BEGRIP is een leerlijn gemaakt. De leerkracht houdt daarmee grote lijnen en details van begrijpend lezen in de gaten. Daardoor is de ontwikkeling van begrijpend lezen goed te volgen per leerling of gehele groep. Bij hiaten in de ontwikkeling zet de leerkracht doelbewuste training in vanuit de instructie over begrijpend lezen, zodat de leerling leesvaardiger wordt.
Om de leerling te volgen maakt de leerkracht gebruik van dagelijkse observatie en toetsen. De leerlijn helpt tijdens de samenwerking met ouders.
De toets gegevens cito-begrijpend lezen vormen de basis voor analyse
De analyse maakt inzichtelijk waar wel en niet goed in onderwezen is door de leerkracht en/of welke instructie is blijven hangen bij de groep. Ook wordt de groei inzichtelijk en wat de gehele groep of een specifieke leerling nodig heeft.
Een goede analyse is nodig, omdat de leerkracht de leerlingen zo beter vooruit helpt.
De intern begeleider kan zelf het advies gaan schrijven. Dit advies sluit aan bij de 16 categorieën om interventies op te zetten. Deze interventies passen dan weer bij ‘de instructie over het systeem van begrijpend lezen’.
De database en het zelf schrijven van advies zijn staan nu in de online leeromgeving van Onderwijs2Go.
Didactisch partnerschap met ouders kan spannend zijn
Als de leerkracht goed weet waarom een leerling fouten maakt, helpt dit in het gesprek. Vooral als de leerkracht weet wat er aan gedaan kan worden, staan ouders vaak meer open voor aanwijzingen en overleg.
De leerkracht adviseert ouders over teksten en over doelbewuste training van bepaalde categorieën. Samen werken met ouders levert veel op.
Meet de kwaliteit van de tekst
De leerkracht bepaalt met een kwaliteitsmeting de leesbaarheid van de tekst. Bij de categorieën van het pijlenmodel BEGRIP heeft Onderwijs2Go een meetinstrument gemaakt. Hiermee geeft de leerkracht onderbouwd aan waarom een tekst wel/niet leesbaar is voor de leerlingen uit de groep.
In het meetinstrument staan vergelijkingstabellen zoals Avi, bibliotheek-indeling, enz. Zo kan de leerkracht ouders ook gericht adviezen geven om teksten thuis te lezen en voor te bereiden.
De kwaliteitsmeting zit in de online training.
Lezen met een doel maakt het lezen meer betekenisvol
Leerlingen willen graag een helder antwoord op de vraag: “Waarom moet ik dit lezen/leren?”
Daarom helpt helder antwoord geven op deze vraag, zodat de leesmotivatie vergroot.
Lezen met een relevantie doelgroep voor ogen en het inzetten van bekende en nieuwe werkvormen op de onderwijsgebieden vergroot de motivatie ook. Bijvoorbeeld: onderzoeken, ontwerpen, organiseren, samenwerken, mondeling of schriftelijk presenteren, leren leren.
Het opzetten van projectmatig werken met relevante leesdoelen komt ook mooi naar voren in de app van Onderwijs2Go.
Sociaal leren
Bij het pijlenmodel BEGRIP is een vragenspel gemaakt, zodat leerlingen samen praten over teksten.
De 33 basisvragen uit het pijlenmodel BEGRIP zijn verder uitgewerkt in ongeveer 150 vragenkaartjes, geordend naar de categorieën van het pijlenmodel BEGRIP. Daarnaast zitten er een ongeveer 20 pestkaarten in het spel om de spanning te verhogen.
De leerlingen lezen gezamenlijk een tekst. De leerkracht bepaalt vooraf welke vragen in het spel worden geoefend. De leerlingen spelen het spel.
Het spel is beschikbaar in de online training.
Onderzoek om practice-based evidence (pbe) te bevestigen met evidence-based practice (ebp)
Na overleg met en op aanwijzing van de Universiteit van Amsterdam is Onderwijs2Go gestart met statistiekonderzoek ‘schoolresultaten begrijpend lezen’.
Onderwijs2Go heeft er voor gekozen om breed te meten en te onderzoeken rondom de vraag: “Hoe effectief is het pijlenmodel BEGRIP?”
Daarom onderzoekt en volgt Onderwijs2Go…
- schoolresultaten: alle groepen in een bepaald schooljaar (horizontaal meten)
- groepsresultaten: volgen van 1 bepaalde groep door de jaren heen (diagonaal meten)
- leerkrachtvaardigheden: volgen van 1 leerkracht voor een desbetreffende groep (verticaal meten)
- leerlingvaardigheden: volgen van 1 leerling over meerdere toets momenten (puntsgewijs meten)
Onderwijs2Go achterhaalt de reden van ruis op resultaten: andere methodieken, manier van implementeren, wijzigen van groepssamenstelling, leerkrachtwisseling, leerlingkenmerken.
Onderwijs2Go kijkt vanuit de gegevens uit het onderzoek ook naar de kansen voor verbetering.
