Gaan leesplezier en een hoger leesniveau altijd hand in hand?
Een interessante vraag, waarbij het antwoord bepaalt wat het aanbod is aan je leerlingen.
Leerlingen lezen minder doordat ze meer schermtijd hebben en onder groepsdruk het lezen minder populair is. Het leesoffensief is ingezet doordat leerlingen minder lezen en de kans op laaggeletterdheid toeneemt. Daarbij is sterk ingestoken op het verbeteren van de leesmotivatie, zodat het leesniveau groeit.
Gaan leesplezier en een hoger leesniveau nu wel of niet hand in hand? Want dat bepaalt de interventies die worden opgezet.
Ja, leesplezier en een hoger leesniveau hangen met elkaar samen
Door het leesplezier voorop te zetten krijgen leerlingen veel aandacht om te lezen wat bij hun interesses liggen. Het helpt om samen te praten over teksten. De (school)bibliotheek speelt daarin een grote rol om een mooi aanbod te bieden.
Ook kan de (school)bibliotheek meedenken welke boeken kunnen matchen bij thematisch werken. Want lezen in de context helpt om de algemene kennis en woordenschat te ontwikkelen.
Door weer plezier in het lezen te krijgen, wordt er meer gelezen en vergroot daarmee dus de woordenschat. Daardoor wordt meer begrepen en zo krijg je een vicieuze cirkel omhoog.
Deze redenatie past bij de holistische visie op begrijpend lezen.
Nee, een hoger leesniveau gaat niet vanzelf
Toch gaan leesmotivatie en het leesniveau verbeteren niet altijd hand in hand.
Soms moeten leerlingen eerst in de flow van een onderwerp komen, voordat ze het lezen over dat onderwerp leuk vinden. En soms blijven ze het 'saai' vinden. Denk aan de zaakvakteksten. Of brieven van de overheid, banken, verzekeringen, arbeidscontracten.
Als er geen leesplezier is, kan het leesniveau wel omhoog. Door aandacht te schenken aan de inhoud van de tekst, waarom het onderwerp belangrijk is en hoe ze meer uit de tekst kunnen halen, ontwikkelen leerlingen hun leesvaardigheid.
Een tekst begrijpen gaat niet vanzelf als leerlingen een zwak taal-denk-vermogen hebben en hun innerlijke spraak zwak is, waardoor ze moeite hebben met beredeneren.
En woordenschat breidt zich niet vanzelf uit, soms moeten woorden heel bewust worden opgezocht om deze te begrijpen in de context, vooral als het gaat om woorden die passen binnen de functionele visie op begrijpend lezen (zaakvakteksten).
Nog een reden waarom het niet vanzelf gaat. Als leerlingen weinig zelfvertrouwen hebben, door bijvoorbeeld dyslexie. Dan is lezen op een lager niveau 'veiliger' en geeft het meer plezier dan moeilijkere teksten. Terwijl dan ook het leesniveau omhoog moet. Een interessant voorbeeld hiervan is een leerling die jarenlang het boek Blitz las en de Donald Duck Junior en daarmee er wel leesplezier was, maar geen verbetering van het leesniveau.
Hoe breng je de innerlijke spraak op gang?
De innerlijke spraak op gang brengen doe je door modelen tijdens je instructie over hoe je nadenkt over de inhoud van de tekst. De teksten moeten dan iets moeilijker zijn qua onderwerp, woordenschat en zins- en tekstopbouw. Samen praten over teksten is en blijft belangrijk, vooral om de schrijver van de tekst goed te begrijpen.
Innerlijke spraak moet je ook controleren door observaties, leerling gesprekjes en een fouten-analyse van de toetsen om een beeld te vormen of leerlingen de stof begrijpen, hun vaardigheden vergroten en wat er mis gaat. En wanneer je daarin hiaten ziet, stel je interventies op om hun leesvaardigheid te verbeteren, zodat hun leesniveau groeit.
Lees meer over innerlijke spraak bevorderen: Innerlijke spraak modelen helpt bij begrijpend lezen (onderwijs2go.nl)
Wil je leerlingen helpen met de innerlijke spraak te verbeteren, neem dan contact op voor scholing en advies: contact@onderwijs2go.nl
